Bu yazımızda sevgili dostlarımız, Amatör Telsiz haberleşmesi için çok önemli hususlardan ve umumiyetle kullanılan bir kısaltma sistemi olan Q Kodlarından bahsedeceğiz, ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz ve çeşitli örneklerle kullanımlarını pekiştireceğiz.
{getToc} $title={İçindekiler Tablosu}
Q Kodları Nedir?
Q Kodları, tamamı "Q" harfi ile başlayıp toplamda üç haneden oluşan; zaman, frekans ve güçten tasarruf etmek maksatlı oluşturulmuş ve hala kullanılmakta olan bir kod sistemidir.
Her Q Kodu, hem soru anlamı taşımasının yanında hem de cevap işlevi taşır. Soru eki kullanılmadan ezgi ile soru sorulması pek dilimizde rastlanılan bir şey olmasa ve yabancı gelse dahi Q Kodu kullanımında sizler için bir zorluk oluşturmayacaktır.
1909'lu yıllarda İngiliz devleti tarafından İngilizce bilmeyen kaptanlarla iletişimi kolaylaştırmak maksadıyla oluşturulan Q Kodları, günümüzde de denizcilik, havacılık ve özellikle Amatör Telsizcilik alanlarında aynı amaca hizmet etmektedir.
Birkaç Q Kodu ezberleyerek, sizde yabancı istasyonlarla kolayca QSO yapabilirsiniz.
QRA - İsim
QRA? İstasyonunuzun çağrı işareti / adı nedir?
QRA: İstasyonumun çağrı işareti / adı "..."dir.
Çağrı işareti veya isim sormak için kullanılır. Genellikle çağrı işaretini takiben operatör ismini söylemek için kullanılmaktadır.
QRB - Mesafe
QRB? İstasyonlarımız arasındaki mesafe nedir?
QRB: İstasyonlarımız arasındaki mesafe "..."dir.
İki istasyon arasındaki mesafeyi sormak ve cevaplamak üzere kullanılmakta olan Q Kodudur.
QRG - Frekans
QRG? Bana tam olarak frekansımı söyler misiniz?
QRG: Tam olarak frekansınız "..."MHz'dir.
Çıkış yapan istasyonun; Doppler etkisi, PLL çipi sorunu, ısıl kararsızlık, kalibrasyon hataları ve VFO'yu yanlış ayarlama gibi sorunlar sebebiyle gönderim yaptığı frekansta bir kayıklık olduğundan şüphelenmesi halinde teyit amaçlı karşı istasyona sorduğu sorudur.
QRH - Sapma
QRH? Frekansım sapıyor mu?
QRH: Evet, frekansınız sapıyor.
Doppler etkisi, elektromanyetik enterferans, kalitesiz kristal, ısıl kararsızlık ve güç kaynağı problemleri gibi sorunlar bir istasyonun frekansının zamanla sabit kalmayıp yukarı ya da aşağı doğru kaymasına sebebiyet verir. Bu husus, özellikle CW ve dijital modlarda büyük bir sorun yaratmaktır. İlgili durum yaşandığında karşı istasyon bizi QRH koduyla uyarabilir veya biz böyle bir şüphe duyuyorsak ilgili kodla sorabiliriz.
QRI - Ton
QRI? Gönderme tonum n'asıl?
QRI: Gönderme tonunuz "1/2/3"dir.
RST sinyal raporlama sistemindeki T harfini yani Tone'u ifade eder. İlgili sorunun cevabı verilirken RST raporlama sistemindekinin aksine burada ton kalitesi 1'den 9'a kadar artan bir ölçekte ifade edilmemekle birlikte aşağıda gösterildiği gibidir.
"1" İyi tonu ifade eder.
"2" Değiklik gösteren tonu ifade eder.
"3" Kötü tonu ifade eder.
QRK - Okunabilirlik
QRK? Sinyalimin okunabilirliği nedir?
QRK: Sinyalinizin okunabilirliği "1/2/3/4/5"dir.
Modülasyonun okunabilirliğinin sorulduğu ve cevaplandığı Q Kodudur. RST raporlama sisteminden aşina olduğumuz (R)Readibility yani okunabilirlik değerinin gösterimiyle birebir aynı, 1'den 5'e artan şekilde gösterilir.
QRL - Meşguliyet
QRL? Meşgul müsünüz?
QRL: Meşgulüm.
Belirlenen frekansta CQ çağrısı yapmadan evvel frekansın kullanılmakta olup olmadığını sormak maksatlı "QRL?" sorgusu kullanılmaktadır. Cevaben de yine QRL. şeklinde cevaplanabilmekle birlikte QRL kodundan sonra QSO yapılmakta olan istasyonun çağrı işareti de verilebilmektedir. Soru formundan ziyade röle haberleşmesinde sıklıkla müsade istemek için kullanılmaktadır.
QRM - Enterferans
QRM? Enterferans var mı?
QRM: Enterferans var. "1/2/3/4/5"
Umumiyetle yanlış bilinen ve yanlış kullanılmakta olan QRM kodu esasında atmosferik gürültüyü kastetmemektedir. QRM kodu ile sorulmakta olan iligli istasyonun bir başka istasyon veya bir QRM kaynağınca enterfere edilip edilmediğidir. Bu soru 1'den 5'e artan skalada enterferansın şiddetiyle cevaplanabileceği gibi şayet saptanmışsa kaynağı ile de cevaplanabilir.
QRN - Gürültü
QRN? Gürültü var mı?
QRN: Gürültü var. "1/2/3/4/5"
QRM gibi QRN kodu da genellikle yanlış bilinen ve kullanılmakta olan bir Q kodudur. QRN ile sorulup cevaplanan ilgili istasyonun atmosferik gürültüden etkilenip etkilenmediği ve şayet etkilenmekteyse ne şiddette etkilendiğidir.
QRO - Güç↑
QRO? Çıkış gücümü yükselteyim mi?
QRO: Çıkış gücünüzü yükseltiniz.
"Gücümü yükselteyim mi?", "Gücünüzü yükseltiniz." ve "Gücümü yükseltiyorum." anlamlarına gelmekte olan QRO kodu birlikteliğinde yükseltilen gücün değerinin de anılmasıyla birlikte cevaplanmaktadır.
QRP - Güç↓
QRP? Çıkış gücümü düşüreyim mi?
QRP: Çıkış gücünüzü düşürünüz.
QRO kodunun tam zıttı olan QRP kodu; "Gücümü düşüreyim mi?", "Gücünüzü düşürünüz." ve "Gücümü düşürüyorum." şeklinde kullanılmasının yanında aynı zamanda aşağıda gösterildiği üzere düşük güçlü telsiz cihazlarından bahsetmek için de kullanılmakta olan bir terimdir. Cevaplanırken düşülen çıkış gücü de zikredilebilir.
QRP : 1w ila 5w arası çıkış gücü.
QRPp : 100mW ila 1w arası çıkış gücü.
QRPpp : 100mW değerinden daha düşük çıkış gücü.
QRQ - Hızlı
QRQ? Daha hızlı göndereyim mi?
QRQ: Daha hızlı gönderiniz. "..."WPM.
Umumiyetle Mors/CW haberleşmesinde kullanılmaktadır. Kelime gruplarını daha hızlı göndermek anlamındadır.
QRS - Yavaş
QRS? Daha yavaş göndereyim mi?
QRS: Daha yavaş gönderiniz. "..."WPM.
Yine genellikle Mors/CW haberleşmesinde kullanılan bu kod, kelime gruplarını daha yavaş göndermek anlamındadır. "QRSS" şeklinde çok daha yavaş gönderiniz manasında kullanılan bir formu da vardır.
QRT - Durdurma
QRT? Göndermeyi durdurayım mı?
QRT: Göndermeyi durdurun/durduruyorum.
Bazen duymadığımız bir istasyonun üzerine çağrı yapabiliriz ve uyarı olarak "QRT" kodunu duyabiliriz. Veya bir istasyonun, diğer bir istasyonun üzerine bastığına şahit olabilir ve bu şekilde uyarabiliriz. Öte yandan Amatör Telsizciler tarafından günlük kullanımda istasyonlarını kapattıklarını belirtmek için de kullanılmaktadır.
QRU - Mesaj
QRU? Benim için bir şeyiniz var mı?
QRU: Hayır, yok.
Buradaki "Benim için bir şeyiniz var mı?"dan kasıt, Telegram ve Radiogram gibi mesajlardır esasında. Ancak günümüzde herhangi bir mesaj için kullanılabilir.
QRV - Hazır
QRV? Hazır mısınız?
QRV: Hazırım.
Göndermeye hazır olunup olunmadığının sorusu ve cevabıdır. Amatör Telsizciler tarafından günlük kullanımda, röle haberleşmesinde cihazlarının açık olduğunu ve röleyi dinlediklerini ifade etmek maksatlı çağrı işaretlerini takip eder şekilde telaffuz edilir.
QRX - Dinleme
QRX? Dinlemede kalayım mı? / Beni ne zaman çağıracaksınız?
QRX: Dinlemede kalınız. / Sizi "..."UTC'de "..."MHz'den çağıracağım.
Yukarıdaki gösteriminin yanında "Göndermeyi bırakıp, dinlemede kalıyorum." şeklinde de kullanımı mevcuttur. Gösterildiği gibi QSO için randevulaşma fonksiyonu taşır.
QRZ - Kim?
QRZ? Beni kim çağırıyor?
QRZ: "..."MHz'den "..." tarafından çağırıldınız.
En genel kullanımı frekansta anons edilen çağrı işaretinin sağlıklı duyulamaması ile birlikte "Beni kim çağırdı?" sorgusudur. Akabinde çağrı yapan istasyon çağrısını tekrarlar ancak yine duyulamaması durumunda konuşmaya müdahil olan istasyon gösterildiği şekilde cevap şeklini kullanabilir.
QSA - Sinyal Şiddeti
QSA? Sinyal şiddetim nedir?
QSA: Sinyal şiddetiniz "1/2/3/4/5"dir.
RST raporundaki "S" yani "Sinyal Şiddeti" ile aynı konsept olmasıyla birlikte tek farkı RST raporundakinin aksine "9"a kadar çıkmamakta, en iyi sinyal şiddeti "5" olarak ifade edilmektedir.
QSB - Zayıflama
QSB? Sinyalim zayıflıyor mu?
QSB: Sinyalleriniz zayıflıyor.
Fading yani sinyal şiddetinizde dalgalanma durumunu ifade eder. Yani sinyal gücünüzün kısa aralıklarla artıp azalmasıdır. Bu, özellikle QRP'ler ve HF cihazlarda sıkça karşılaşılan bir durumdur.
QSD - Maniple
QSD? Anahtarlamam sorunlu mu?
QSD: Anahtarlamanız sorunlu.
Umumiyetle bir CW operatörünün diğerine Mors basışında, kabiliyeti veyahut maniplesi kaynaklı bir sorun olup olmadığını sormasıdır.
QSK - Müdahale
QSK? Beni duyabiliyor musunuz, müdahil olabilir miyim?
QSK: Sizi duyabiliyorum, araya girebilirsiniz.
Frekanslarda sadece "Beni duyabiliyor musunuz?" şeklinde kullanımı olsa dahi umumiyetle simplex veya röle iletişiminde iki istasyon iletişim kurarken bir mandal boşluğu esnasında konuşmaya dahil olmak veya konuşmayı kesip önemli bir bilgi paylaşmak için mümkün olduğunda önce sadece "QSK" denir, akabinde halihazırda konuşmakta olan istasyonlardan herhangi birisinin "QSK buyrun." lafını takiben QSK çeken istasyon, kendi çağrı işaretini söylemekle birlikte meramını dile getirir.
QSL - Anlaşıldı
QSL? Mesajım alındı mı?
QSL: Mesajınız alındı.
Yukarıda görüldüğü gibi haberleşmede gönderilen mesajın münasip bir şekilde alınıp, anlaşıldığını onaylamak ve sormak maksatlı kullanılmaktadır. Amatör telsizcilikten ziyade iletişim şekillerinde kullanılmakta olan "Roger", "Copy", "Tamam" gibi sözcüklerin yerine geçmektedir.
QSM - Tekrarlama
QSM? Size son gönderdiğim mesajı tekrarlamalı mıyım?
QSM: Lütfen son gönderdiğiniz mesajı tekrarlayınız.
Yine umumiyetle CW haberleşmesi ve Telegram özelinde kullanılan bir kod olsa dahi günlük kullanımda da pek çok şekilde kullanılabilir özelliktedir.
QSN - Çağırma
QSN? Beni veya "..."yi "..."MHz üzerinden duyabildiniz mi?
QSN: Sizi veya "..."yi "..."MHz üzerinden duyabildim.
"QRZ" kodunun bir farklı versiyonu olup daha detay bilgi ihtiva eder.
QSO - Muhabere
QSO? "..." ile iletişim kurabiliyor musunuz?
QSO: "..." ile iletişim kurabiliyorum.
Yukarıda gösterildiği şekliyle soru ve cevap fonksiyonunun kullanımı yaygın olmamakla birlikte günümüzde karşılıklı telsiz görüşmesini adlandırmak için kullanılmakta olan Q Kodudur.
QSP - İletme
QSP? Bu mesajı "..."ye iletir misiniz?
QSP: Bu mesajı "..."ye iletiyorum.
Yine Telegram ve Radiogram ile birlikte kullanılabilmesinin beraberinde herhangi bir mesajı iletmek için de kullanılabilir.
QSS - Frekans Tercihi
QSS? Hangi frekansı kullanacaksınız?
QSS: "..."MHz'i kullanacağım.
Karşı istasyonun çalışacağı sabit frekansı sormak için kullanılır.
QST - Duyuru
QST: Bütün amatörlere yönelik duyuru, bülten.
İşbu Q Kodu, diğerlerinin aksine soru ve cevap fonksiyonu taşımamakta ve günümüzde "Dikkat." çağrısı minvalinde uyarı, duyuru ve haberleri duyurmak için kullanılmaktadır.
Çağrı yapılacak olan frekansta dinlemede olan bütün amatörleri ilgilendirdiği düşünülen önemli haberler ve çeşitli duyuruları paylaşmadan önce gerekli ilgiyi üzerinize çekmek için çağrı işaretinizin evvelinde "QST" sözcüğünü üç kez tekrarladıktan sonra duyurunuzu yapabilirsiniz.
Herhangi bir QST'nin sonunda ilgili frekansta dinlemede olup konuya ilişkin duyuruyu duyan istasyonların sırayla çağrı işaretleriyle birlikte "QST QSL" diyerek ilgili duyuruyu aldıklarını ve anladıklarını ifade ederler.
QSU - Gönderme Frekansı
QSU? "..."MHz üzerinden mi göndermeli/cevaplamalıyım?
QSU: "..."MHz üzerinden gönderiniz/cevaplayınız.
Karşı istasyona hangi frekans üzerinden gönderme yapılması gerektiğinin sorusu ve cevabıdır. Split çalışırken de gönderme frekansının sorulması için kullanılabilir.
QSV - Test
QSV? "..."MHz üzerinden bir dizi "V" harfi göndereyim mi?
QSV: "..."MHz üzerinden bir dizi "V" harfi gönderiniz?
Kaynaklarda genellikle sadece "bir dizi V harfi" şeklinde geçtiği için pek anlaşılamayabilir. Esasında test maksadıyla CW iletişiminde Mors alfabesindeki "...-" yani "V" harfinin gönderilmesinden bahseder. Ancak gayet tabi sadece test edildiğinin ifadesi olarak da kullanılır.
QSX - Dinleme Frekansı
QSX? "..."MHz'i mi dinleyeceksiniz?
QSX: "..."MHz'i dinleyeceğim.
Hangi frekansta kimi dinleyeceğinizin sorusu ve cevabı olduğu gibi Split çalışırken de dinleme frekansının sorulması için kullanılabilir.
QSY - Frekans Değiştirme
QSY? Gönderme frekansımı "..."MHz'e değiştireyim mi?
QSY: Gönderme frekansınızı "..."MHz yapınız.
Bir istasyonla QSO yaparken herhangi bir sebepten mütevellit çalıştığınız frekansı değiştirmek mecburiyetinde kaldığınızda kullandığınız Q kodudur. Kullanımda "QSY" kodundan sonra geçilen frekansın telaffuzu ile birlikte kullanılır.
QSZ - Tekrarlama
QSZ? Her kelimeyi veya grubu birden fazla kez mi göndermeliyim?
QSZ: Her kelimeyi veya grubu "..." kez gönderiniz.
İletişimin zorlu olduğu, sinayllerin gürültüye veya enterferansa yenik düştüğü koşullarda telaffuz edilen kelimelerin anlaşılmaması veya anlaşılmaması ihtimaline karşı her sözcüğün veya cümlenin birden fazla kez gönderilmesi ricasıdır.
QTC - Mesaj Adedi
QTC? Göndereceğiniz kaç mesaj var?
QTC: Göndereceğim "..." adet mesaj var.
Buradaki "mesaj"dan kasıt Telegram veya Radiogram olmakla birlikte maalesef ki bu formatlar günümüzde geçerliliğini yitirmiştir. Gayet tabi birisine iletmek üzere bir veya birden fazla mesajı not ettiyseniz aynı işlevde kullanabilirsiniz.
QTH - Konum
QTH? Konumunuz nedir?
QTH: Konumum "..."dir.
Genellikle "QTH?" sorusuyla sorulan ve cevaplanan Gridsquare Locator bilgisi olsa dahi işbu sorgu, enlem-boylam ve açık adres şeklinde de yanıtlanabilmektedir.
QTR - Saat
QTR? Saat kaç?
QTR: Saat "..."UTC.
En basit anlamda "Saat kaç?" sorgusunun Q Kodu versiyonudur. Yabancı istasyonlar ile QSO yaparken, sorulması halinde UTC cinsinden saat bilgisi verdiğinizden emin olunuz. Ancak günümüzde artık herkes muteber saat bilgisine kolaylıkla ulaşabildiğinden mütevellit kullanımı pek yaygın değildir.