Merhaba sevgili dostlarımız, bu yazımızda sizlere Metrik Sistemin veya SI'ın ne olduğundan ve Metrik Sistemde kullanılan ön eklerden bahsettik.
{getToc} $title={İçindekiler Tablosu}
SI, Fransızca adıyla "Système International d'Unités" yani "Uluslararası Birim Sistemi", Metrik Sistemin resmi, modern ve geliştirilmiş versiyonudur.
SI da Metrik Sistem gibi 10’un katları olarak artan veya azalan bir uluslararası standart ölçüm sistemidir.
Uluslararası kabul görmüşlüğü sayesinde -Amerikalı Amatör Telsizcilerin de umumiyetle Metrik Sistem kullandığına şahit olmuşsunuzdur.- bilimsel iletişimde evrensellik sağlama özelliğiyle ön plana çıkar ve ön ekleri ile birlikte kolay çarpılıp bölünebilmesiyle birimler arası geçiş kolaydır.
SI Sistemi; Uzunluk, Kütle, Zaman, Elektrik Akımı, Sıcaklık, Madde Miktarı ve Işık Şiddeti olmak üzere 7 temel ölçü biriminden oluşmaktadır. İlgili birimler aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.
SI Temel Birimler
| Büyüklük | Birim | Sembol |
|---|---|---|
| Uzunluk (l,x,r) | metre | m |
| Kütle (m) | kilogram | kg |
| Zaman (t) | saniye | s |
| Elektrik akımı (I,i) | amper | A |
| Sıcaklık (T) | kelvin | K |
| Madde miktarı (n) | mol | mol |
| Işık şiddeti (Iv) | kandela | cd |
Yukarıdaki tabloda da görebileceğiniz üzere SI sistemi, doğrudan ölçülebilir 7 temel büyüklük ve bunlara karşılık gelen 7 temel birim üzerine kuruludur. Aşağıdaki tablolarda da göreceğiniz üzere bu temel birimler, tüm diğer birimlerin türetilmesinde referans noktası olarak kullanılmaktadır.
SI Türetilmiş Birimler
| Birim Adı | Sembol | Türetiliş |
|---|---|---|
| Hertz | Hz | 1/s – Frekans = Olay sayısı / Zaman |
| Newton | N | kg·m/s² – Kuvvet = Kütle × İvme |
| Joule | J | N·m = kg·m²/s² – Enerji = Kuvvet × Mesafe |
| Watt | W | J/s = kg·m²/s³ – Güç = Enerji / Zaman |
| Pascal | Pa | N/m² = kg/(m·s²) – Basınç = Kuvvet / Alan |
| Coulomb | C | A·s – Yük = Akım × Zaman |
| Volt | V | W/A = kg·m²/(s³·A) – Gerilim = Güç / Akım |
| Ohm | Ω | V/A = kg·m²/(s³·A²) – Direnç |
| Siemens | S | 1/Ω = s³·A²/kg·m² – İletkenlik |
| Farad | F | C/V = s⁴·A²/(kg·m²) – Kapasitans |
| Henry | H | V·s/A = kg·m²/(s²·A²) – Endüktans |
| Weber | Wb | V·s = kg·m²/(s²·A) – Manyetik akı |
| Tesla | T | Wb/m² = kg/(s²·A) – Manyetik alan yoğunluğu |
| Lux | lx | lm/m² – Aydınlatma |
| Lumen | lm | cd·sr – Işık akısı (kandela × steradyan) |
| Gray | Gy | J/kg = m²/s² – Radyasyon dozu |
| Becquerel | Bq | 1/s – Radyoaktif bozunma hızı |
| Sievert | Sv | J/kg – Eşdeğer radyasyon dozu |
| Katal | kat | mol/s – Enzimatik kataliz oranı |
| Derece Celsius | °C | °C = K − 273.15 – Sadece referans farklıdır |
| Steradyan | sr | m²/m² = 1 – Katı açı birimi |
| Radyan | rad | m/m = 1 – Düzlem açı birimi |
SI Türetilmiş Birimler, 7 temel SI birimlerinin matematik formülleriyle türetilmesi ile ortaya çıkar. İşbu birimler, hız, kuvvet, enerji, elektriksel direnç gibi büyüklükleri tanımlamak için kullanılır.
Örneğin, hız için kullanılan birim "metre bölü saniye (m/s)", temel birimler olan uzunluk (metre) ve zaman (saniye) temel birimlerinden türetilmiştir.
SI Ön Ekler
| Sayısal Değer | Üstel Değer | Metrik Ön Ek |
|---|---|---|
| 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 33 | (K) Kayra |
| 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 30 | (Q) Quetta |
| 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 27 | (R) Ronna |
| 1,000,000,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 24 | (Y) Yotta |
| 1,000,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 21 | (Z) Zetta |
| 1,000,000,000,000,000,000 | 1.0 E 18 | (E) Exa |
| 1,000,000,000,000,000 | 1.0 E 15 | (P) Peta |
| 1,000,000,000,000 | 1.0 E 12 | (T) Tera |
| 1,000,000,000 | 1.0 E 9 | (G) Giga |
| 1,000,000.0 | 1.0 E 6 | (M) Mega |
| 1,000.0 | 1.0 E 3 | (k) Kilo |
| 1.0 | 1.0 E 0 | Ön Ek Yok |
| 0.001 | 1.0 E -3 | (m) Mili |
| 0.000001 | 1.0 E -6 | (μ) Micro |
| 0.000000001 | 1.0 E -9 | (n) Nano |
| 0.000000000001 | 1.0 E -12 | (p) Pico |
| 0.000000000000001 | 1.0 E -15 | (f) Femto |
| 0.000000000000000001 | 1.0 E -18 | (a) Atto |
| 0.000000000000000000001 | 1.0 E -21 | (z) Zepto |
| 0.000000000000000000000001 | 1.0 E -24 | (y) Yocto |
| 0.0000000000000000000000001 | 1.0 E -27 | (c) ÇETİN |
SI Ön Ekleri, bir birimin katlarının veya alt katlarının ifadesi için kullanılmaktadır. Bu sayede çok büyük ya da çok küçük değerler daha okunabilir ve anlaşılabilir hale getirilmektedir.
Örneğin, 1 megawatt değerinin gösteriminin 1.000.000 W yerine 1 MW şeklinde yapılması veya 1 mikrowatt değerinin gösteriminin 0.000001 W yerine 1 μW olarak tercihi sizin de görebileceğiniz üzere büyük bir kolaylık ve açıklık sağlamaktadır.
Ön ekler, daha önceden de dile getirdiğimiz gibi 10’un katları şeklinde düzenlenmiştir.
2025 yılı itibariyle "1.0 E -27" değerinin gösterimi olan Yocto ön ekinden daha küçük ve "1.0 E 30" değerinin gösterimi olan Quetta ön ekinden daha büyük gösterim yoktur.{alertInfo}
SI Harici Uyumlu Birimler
Dakika, saat, gün, litre, ton, eV, hektar, bar vb. bir çok birim resmi olarak SI'a dahil olmasa dahi SI ile birlikte kullanılabilmektedirler.
Bizler için bunlar arasında en önemlisi dBm'dir. Resmi olarak SI'da dahil olmayan dBm ifadesi, mühendislik, radyo frekans ve telekomünikasyon alanlarında yaygın olarak kullanılan logaritmik birimlerden biridir. Radyo sinyalleri, kazanç, zayıflama gibi kavramların loaritmik davranmasından dolayı tercih edilmektedir. Bunun yanında çok düşük ve çok yüksek değerleri kolay ifade etme imkanı verir.